Yeniden yazmak

Bloğu açalı nerdeyse 7 sene olmuş. Bu zaman zarfı içinde doktorayı bitirdim, 3 ülke/iş değişikliği yaptım ve evlendim. Bu kadar yoğunluk içerisinde olmak bir bahane olmuştu yazmamak için. Fakat eski yazıları okudukça şu an en fazla ihtiyacım olan şeyin tekrar yazmak olduğuna karar verdim. Bundan sonra burada daha sık yazarak okuduklarımı, duyduklarımı ve gördüklerimi tarihe bir not olarak düşmek istiyorum. Bunu yapmadaki asıl amacım birilerine yol göstermek veya etki etmek değil. Bloğu açtığım zaman ilk yazımda belirttiğim gibi bu benim yolculuğum ve hikayemi anlatıyorum kendi kendime.


Ortaokuldan beri kitaplara çok düşkün birisi olarak başkalarının hikayelerini okumayı çok sevdim. İçimde gizliden bir yazar olma ve hikayemi tüm insanlığa anlatabilme isteği olmuştur hep. Ne yazıkki bu gizli istek hiçbir zaman gerçeğe dönüşemedi. Edebiyat, siyaset, tarih, ekonomi, bilim vb. çeşitli alanlarda okumalar yaptıkça bu isteğim giderek arttı aslında. Ama kader bir türlü elimden tutup yazar olma imkanı veremedi bana. Geriye kalan tek şey hikayemi kendime anlatmak oldu bu yüzden.


Yolculuğumun amacı Kaf dağının arkasına ulaşmak olsa da oraya ulaşamayacağımı biliyorum. Ama bu yolculuk esnasında öyle şeyler görüyorum ve öyle badireler atlatıyorum ki bunların yazıya dökülüp hikayeleşmesi gerektiğine inanıyorum. Küçüklükten beri bu hikayeyi bir çok kez yazmaya çalıştım ama devamını getiremedim. Keşke hikayenin ilk kısımlarını şimdi detaylı bir şekilde okuyabilseydim diyorum sürekli. Bu yüzden bundan sonra hikayenin geri kalanını aksatmadan yazmak istiyorum. Bu hikayeyi başkası okur ve keyif alırsa sevinirim ama asıl amacım kendimin hoşuna giden bir hikaye yazabilmek. Belki de bundan 40-50 sene sonra geriye dönüp baktığımda ne de güzel bir hikayem olmuş demek istiyorum.


En kısa zamanda kim olduğumu anlatmaya çalışan yazımla görüşmek üzere...

Öğrencilerden inciler :)

Kağıtlarını okuduğum öğrencilerin insanı bir hayli güldüren cevapları :)

Soru: What is an American term exchange rate quote? What is an European term quote?

Cevap: American term: The price of the dollar is determined by the Americans

European term: The price of the pound is determined by the Europeans

Soru kısaca döviz kurunun iki farklı tanımını soruyor. Öğrencinin cevabı ise döviz kurunu dolların fiyatının Amerikalılar ve poundın fiyatının Avrupalılar tarafından belirlenmesi. :)

Vakit darlığı...

Haftada 3 derse giren bunun yanında 3 dersin kağıtlarını okuyan ve bir yandan da sınavlarla boğuşan birisi olarak yazı yazmaya fırsat bulamıyorum. Komünist Manifesto, İslam İktisadı ve Şebnem Ferah'ın meşhur şarkısı 'Ben bir mülteciyim' ile ilgili 3 yazı en kısa zamanda burada olacak...

Modern ekonominin kurucusu İbn-i Haldun

Kadim zamanların en büyük alimlerinden biri olan ve içinde ekonominin de yer aldığı birçok sosyal bilimin kurucusu gözüyle bakılan İbn-i Haldun zaman geçtikçe daha çok ilgi görmeye başladı. Yakın bir zamana kadar tarih, siyaset bilimi ve sosyolojinin dışındaki bilim dalları hakkındaki görüşlerini incelememiş birisi olarak ekonomi alanındaki ileri görüşlülüğü beni gerçekten hayretler içerisinde bıraktı. Sadece modern klasik ekonomi hakkında değil Keynesyen ekonomiye pararel görüşlerinin bulunması insanın hafsalasını zorluyor. Modern ekonominin kurucusu olarak adlandırılması çok da abartılı bir iddia değil gibi duruyor. Bunları düşünürken istemeden insanın aklına acaba Adam Smith, Arthur Laffer, Karl Marx hatta John M. Keynes İbn-i Haldun'dan etkilenmiş hatta onun fikirlerini çalmıs olabilirler mi sorusu geliyor. Bu soruya tam olarak cevap verebilmek için meşhur kitabı Mukaddime' nin tercüme serüvenine bakmak gerekiyor.

1377 yılında yazılan kitap tarih, sosyoloji, ekonomi ve siyaset bilimi gibi birçok modern sosyal bilimle ilgili yazılmış ilk kitap olma özelliğini taşıyor. Bu ilimlerin yanında ilahiyat, biyoloji ve kimya ile ilgili bölümleri de mevcut kitabın. Kitabın herkes tarafından bilinmesine sebep olan meşhur teori ise toplumların nasıl meydana geldiklerini açıklayan Asabiye teorisi. Ekonomi dışındaki ilimlerle ilgili teorileri başkalarına bırakıp kitabın günümze kadar nasıl geldiğine bakmakta yarar var. Türkçeye belli bir kısmının ilk çevirisi 1730' lu yıllarda yapılsa da tamamının çevirisi 1850'li yıllarda Ahmet Cevdet Paşa tarafından yapılıyor. İşin ilginç yanı ise kitabın Fransızcaya çevirisi de aynı yıllara denk geliyor. Kendi medeniyetimize ne kadar sahip çıktığımızın bir göstergesi de bu olsa gerek! Günümüz türkçesine çevirisi ise yakın sayılacak bir zaman olan 1982 yılında yapılıyor. Türkçeye tercüme edilme serüveninin detaylı hikayesi Bilim ve Sanat Vakfı' nın Bülten adlı yayınında bulunabilir.

Fransızcaya çevirisi 1860'larda yapıldığına göre klasik iktisatçılar olan Adam Smith, David Ricardo ve Thomas Malthus' un Mukaddime'yi okuyup etkilendiğini söyleyemeyiz. Karl Marx tarafından yazılan Kapital' ın birinci cildinin 1867 yılında yayınlanmış olması Marx'ın da İbn-i Haldun okumuş olmasını çürütüyor diyebiliriz. Yukarıda iddia ettiklerimi yanlışlayabilecek tek argüman ise ismi geçen iktisatçıların Arapça biliyor olmasıdır ki bildiğim kadarıyla hiçbirisi Arapça bilmiyor. Keynes'in etkilenmiş olabilmesi ise muhtemel bir argüman olsa gerek. Optimum vergi oranını anlatan Laffer Eğrisi'nin mucidi Arthur Laffer ise İbn-i Haldun'un optimum vergi orani ile ilgili fikirlerinin kendi fikirlerininin öncüsü olduğunu dile getiriyor.

Modern ekonominin kurucusu olarak kabul edilmesinin en önemli göstergelerinden birisi de önemli akademik dergilerden biri olan Journal of Political Economy' de 1971 yılında Ibn Khaldun: A Fourteenth-Century Economist adlı makalenin yayınlanmış olmasıdır.

İbn-i Haldun' un ekonomiyle ilgili olarak birçok önemli teoriyi 600 yıl öncesinden ortaya koymuş olması beni gerçekten çok şaşırtmıstı. Ücreti iş gücünün marjinal verimliliği! olarak tanımlaması, Malthus tarafından teorize edilen Nufüs Teorisinden, Marx' ın teorize ettiği Değer Teorisinden , optimum vergi oranından, para politikasından ve bağımsız bir para otoritesinin gerekliliğinden, ekonomik büyümenin dinamiklerinden, ihracat ve ithilat dengesinden, Fiyat teorisinden ve de son olarak devlet harcamalarının ekonomiye olumlu katkısından Keynes'den yüzyıllar önce bahsetmesi modern ekonominin kurucusu olarak kabul edilmeyi fazlasıyla hak etmesine sebep oluyor diyebiliriz.

Bir yandan da biz neden zamanında bunları okuyup geliştirerek birşeyler ortaya koyamadık diye hayıflanmamak elde değil. Belki de hala ortaya çıkarabileceğimiz bir çok bilimsel gerçek olabilir. Bu yüzden Mukaddime'yi iktisatçı gözüyle okuyup tetkik etmek yeni teorilere münbit bir ortam hazırlayabilir. İbn-i Haldun'un ekonomi bilimi alanındaki görüşlerini özetleyen diğer bir makalenin bir Türk tarafından yazılmış olması bizlerin de konuyla ilgili çalışma yapmaya başladığını gösteriyor.

Son olarak daha ilginç bir anektod aktaracağım. Ibn-i Haldun'un görüşlerinin hemen hemen aynısının Aristo'nun çağdaşı olan Hintli Kautilya tarafından Arthashastra adlı kitapta 1500 yıl önce bahsedilmiş olması insanda bir şok yaratıyor. Yoksa İbn-i Haldun Kautilya'yı mı okudu?

Kautilya'nın Arthashastra' sı ise başka bir yazının konusu...

Ekonometri öğrenirken eğlenmek!!!

Öğrenmesi en sıkıcı ve zor ders olan derslerinden biri ekonometridir. Özellikle yoğun matematiksel altyapısı ve genel ekonomi derslerine göre daha teorik olması öğrencilerin birçok sıkıntı çekmesine sebep olmaktadır. Michigan Üniversitesinin meşhur hocalarından birisi şarkı söyleyerek bu dersi anlatıyor. Bu hocanın diğer ilginç bir özelliği ise yıl sonu öğrenci değerlendirmelerinde 5 üzerinden 4.9 alıyor olması. Bütün hocaların dersi şarkı söylerek anlatması ilginç olmaz mı sizce de :)

Son yılların en önemli icadı iPad satışa çıkıyor!!!

Uzun bir zamandır Amazon Kindle alarak makaleleri ve kitapları dijital ortamda okumayı böylece kağit ve para tasarrufu yapmayı düşünüyordum. Gerek ürünün biraz pahalı olması ve çok fazla fonksiyonel olmaması Kindle alma fikrimden vazgeçmeme neden olmuştu. Ve sonunda Apple kitap ve makale okuyabileceğiniz, internete bağlanabileceğiniz, müzik dinleyebileceğiniz ve de film izleyebileceğiniz mükemmel bir ürünün tanıtımını yaptı ve kısa bir süre sora satışa çıkacağını açıkladı. 16 GB kapasiteli olanları 500 dolardan satışa sunulcak olan iPad tamamen dokunmatik ve bir netbookda arayabileceğiniz her türlü özelliğe sahip. Hem daha küçük ve daha ince hem de gayet sessiz çalışıyor. Kısa bir süre içinde doktora yapan bütün öğrencilerin elinde birer iPad görebiliriz :)

Detayli bilgi için

Keynes ve Hayek'ten güzel bir düet :)